مند خورموج(خلتک)

استان بوشهر یکی از جنوبی ترین استانهای کشور است که در  جنوب غربی ایران و در فاصله 27 درجه و 18 دقیقه تا 30 درجه و 14 دقیقه عرض جغرافیایی و 50 درجه و 8 دقیقه تا 52 درجه و 57 دقیقه طول جغرافیایی واقع گردیده است. این استان از شمال به استانهای خوزستان و کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیج فارس و استان هرمزگان، از مشرق به استان فارس و از غرب به خلیج فارس محدود بوده و با 625 کیلومتر مرز آبی، طولانی ترین همسایگی را با آبهای نیلگون خلیج فارس دارد  .
     استان بوشهر با 5/23167 کیلومتر مربع وسعت حدود 4/1 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده و از این لحاظ هفدهمین استان کشور محسوب می گردد . در سال 1385 استان بوشهر دارای 9 شهرستان شامل بوشهر، تنگستان، دشتستان، دشتی، کنگان، دیر، گناوه ، دیلم و جم ونیز 22 بخش، 43 دهستان و 29 شهر بوده است. تعداد آبادیهای استان نیز 878  مورد بوده است . جمعیت استان 886267 نفردر سال 1385  بوده است که 16/65 درصد آن شهرنشین و 23/34 درصد آن روستایی و 61/0 درصد آن غیر ساکن می باشند . نرخ رشد جمعیت در استان بین سالهای 1385- 1375 برابر 77/1 می باشد . 43/86 درصد از جمعیت استان باسواد هستند و نرخ اشتغال 94/90 می باشد  .

بیش از 99 درصد ساکنین استان را مسلمانان تشکیل می‌دهند که اکثریت آنها نیز شیعه می‌باشند.  مسلمانان اهل تسنن در شهرستانهای بوشهر ، کنگان ، دیر سکونت دارند . حدود 15/0 درصد از ساکنین استان بوشهر را اقلیت‌های دینی خصوصاً زرتشتی تشکیل می‌دهندو شمار معدودی کلیمی و مسیحی نیز دراستان زندگی می‌کنند .
    زبان و گویش اکثر مردم استان بوشهر فارسی است . زبان عربی بعد از زبان فارسی رایج‌ترین زبان ساکنین شهرها و روستاهای ساحلی در شهرستانهای کنگان ، دیر ، گناوه و جزیره شیف در شهرستان بوشهر می باشد . زبان ترکی نیز زبان رایج عشایر استان است و بیشتر در مناطق دشتستان و دشتی رواج دارد .
قدیمی‌ترین نشانه‌های بدست آمده از سکونت انسان در سرزمین بوشهر، به عهد عیلامی و تمدن بین‌النهرین برمی‌گردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالتهای جنوب غربی آن دولت بوده و در زمان حکومت هوخشتره جزو ساتراپ‌نشین چهاردهم دولت ماد بوده است. از دوره هخامنشیان آثار با ارزشی در اطراف شهر برازجان کشف شده است . در دوره ساسانیان و در زمان اردشیر بابکان شهر و رام اردشیری در دو فرسنگی شهر بوشهر بنا نهاده شد که اکنون خرابه‌های آن به نام ریشهر معروف است . شهر بوشهر در گذشته به اسامی لیان، ریشهر ، راشهر ، انطاکیه ، بندر نادری یا ابوشهر نامیده می شده است .
از اواخر قاجاریه تا سال 1316 کشور ایران به 27 بخش تقسیم شده بود که بوشهر ، بنادر و جزایر خلیج فارس یکی از این بخشها محسوب میگردید . از این سال در تقسیمات جدید کشوری ، بوشهر و توابع آن یکی از شهرستانهای استان هفتم محسوب شده و جزء قلمرو استانداری فارس گردید. در سال 1339 تغییراتی در تقسیمات سیاسی کشور داده شد و بوشهر و توابع آن به نام فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس به مرکزیت بوشهر از استان فارس جدا گردید . در اوایل دهه 1340 این فرمانداری کل و فرمانداری کل بنادر و جزایر دریای عمان تحت عنوان فرمانداری کل بنادر و جزایر خلیج فارس و دریای عمان ادغام گردید . در آذر ماه سال 1346 این فرمانداری کل به استان ساحلی تغییر نام یافت و بوشهر و توابع آن زیر نظر استانداری ساحلی به مرکزیت بندر عباس قرار گرفت . در آذر ماه سال 1349 شهرستانهای بوشهر و دشتستان تحت عنوان فرمانداری کل بوشهر از استان ساحلی منتزع گردید و نهایتاً در تاریخ 9/7/52 استان بوشهر با دو شهرستان بوشهر و دشتستان تشکیل و پس از سالها بوشهر قلمرو ویژه خود را بدست آورد .
قرار گرفتن 5/67 درصد ذخائر گازی کشور در استان بوشهر و نیز وجود سایر منابع نفتی و ذخائر معدنی غنی باعث سرمایه گذاری های کلان دولت و نیز حضور شرکتهای خارجی شده است . بجز وجود منابع عظیم آبزیان  که باعث صید حدود 50 هزار تن انواع ماهی و میگو در سال گردیده ، مجاورت با این نگین فیروزه ای به تجارت خارجی توسعه بخشید ه است . نخلستان های زیبا و جاوید این منطقه نه تنها محیط زیست را جلوه داده بلکه  باعث برداشت سالانه انواع محصولات از این درخت همیشه سبز می باشد . بوشهر دارای اکوسیستم های متنوع و ارزشمندی است مانند آب سنگهای مرجانی ، جنگل های حرا ، جزایر زیبا و .... و نیز علاوه بر آن انواع گونه های مختلف بسیار کمیاب و با ارزش گیاهی و جانواری نظیر پستانداران ، پرندگان ، خزندگان خشکزی و آبزی و صدها گونه ماهی در سطح استان و آبهای ساحلی آن شناسایی شده اند که بمنظور حمایت از آنها چهار منطقه حفاظت شده در استان تعریف شده اند که عبارتند از : حله ، نای بند ، خارک و خارکو .

خانوار و جمعیت استان بوشهر به تفکیک جنس در سال 1385