استان بوشهر با مساحتی حدود بیست و هفت هزار و شش‌صدو پنجاه و سه کیلومتر مربع درجنوب غربی ایران واقع گردیده است. این استان از شمال بهاستان خوزستان و قسمتی ازکهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به خلیجفارس و قسمتی ازاستان هرمزگان، از شرق بهاستان فارس و از غرب به خلیج فارس محدود است.
استان بوشهر با خلیج فارس بیش از شش‌صد کیلومتر مرز دریایی دارد واز اهمیت سوق‌الجیشی و اقتصادی قابل توجهی برخوردار است.
شهرستان‌های استان بوشهر عبارتند از: بوشهر، تنگستان، دشتستان، دشتی، دیر، دیلم،کنگان ، جم و گناوه.
تاریخچه استان:
به طوری که از اسناد و اطلاعات برمی‌آید، این منطقه به علت موقعیتاستراتژیکی مناسب برای احداث پایگاه دریایی و بندرگاه، مورد استفاده پادشاهان عیلامقرار می‌گرفت.
در زمان هخامنشیان که کشور ایران به بیست ساتراپ‌نشین (استان) تقسیممی‌شد، سرزمین بوشهر جزء ساتراپ نشین پارس بود. مقابر کنده شده بر سطح سنگی جزیره خارک دلیل بر حضور سربازانهخامنشی در استان بوشهر است که برای نگهبانی از چنین راه طولانی تدارک شده بود.
خلیج فارس به دلیل موقعیت سوق‌الجیشی و به لحاظ اهمیت اقتصادی و بازرگانی، در طولتاریخ همواره از سوی کشورها و دولت‌ها برای تبادل علم و ثروت و گسترش قدرت موردتوجه قرار گرفته است.
اولین یورش دولت‌های اروپایی به سواحل خلیج فارس در سال هزار وپانصد و شش میلادی با حمله پرتغالی‌ها تحت عنوان محافظت و حراست از منافع پرتغال دربرابر تجار مصری و ونیزی صورت گرفت.
در سال 1013 هجری قمری شاه عباس باانگلیسی‌ها متحد شد و دست پرتغالی‌ها را از خلیج فارس کوتاه کرد.
از سال 1148هجری قمری نادرشاه بوشهر را کهدهکده‌ای بیش نبود مورد توجه قرار داد و مشغول آماده کردن بوشهر به عنوان یک بندر واسکله کشتی‌سازی با استفاده از چوب جنگل‌های مازندران شد. همچنین برای تأمین ارتباطجزایر و سواحل خلیج فارس درصدد تأسیس نیروی دریایی برآمد و لطیف‌خان را به ایالت دشتستان و کاپیتانی کل سواحل خلیج فارس انتخابو اعزام کرد.این شخص برای تهیه ناوگانی در خلیج فارس، بوشهر را مرکز دریایی خودقرار داد. در اواخر سلطنت نادر ایران بیست و سه یا بیست و پنج فروند کشتی جنگی درخلیج فارس داشت. بدین ترتیب از زمان نادرشاه بوشهر رو به پیشرفت نهاد و حتی مدتیبندرعباس را نیز تحت‌الشعاع خود قرارداد. پس از قتل نادر در اثر هرج و مرجی که درایران پدید آمد، کشتی‌های جنگی توسط حکمرانان و شیوخ اطراف خلیج فارس ضبط گردید. همچنین بندربوشهر و بندرعباس نیز اهمیت سابق خود را از دست دادند. تجار هلندی که در سال هزار و شش‌صد و بیست و سه میلادی روابط تجاری خود را با ایرانشروع کرده بودند پس از قتل نادر ایران را ترک کردند و بصره را مرکز تجارت خود قراردادند، اما پس از مدتی در اثر دسیسه رقبای انگلیسی و به منظور نزدیکی بیشتر بادهانه خلیج فارس، تأسیسات تجاری خود را به خارک منتقل کردند و در عین حال از پرداختاجاره بهای خارک به میرمهنا حاکم بندر ریگ و جزیره خارک خودداری نمودند.
میرمهنا در سال هزار و هفت‌صد و پنجاه و شش به تأسیسات هلندی هاحمله برد، دژ آنها را تسخیر کرد و آنها را از جزیره بیرون راند، ولی به سبب اینکهدر دفعات متعدد بنای سرکشی و تمرد از دستورات کریم‌خان زند را گذاشت و مدتی آرامشخلیج فارس را بر هم زد، کریم‌خان او را شکست داد و جزیره خارک و بندر ریگ را تصرفکرد. در همین زمان نفوذ انگلیسیها در سواحل و جزایر خلیج فارس و به خصوص سرزمینبوشهر روبه گسترش نهاد و آنها موفق شدند اجازه تأسیس تجارتخانه‌ای را در بوشهر باامتیازات فوق‌العاده به دست آورند.
سلسله قاجاریه که پس از زندیه روی کار آمد چندان نفوذی در خلیج فارسنداشت، به همین دلیل، رفته رفته نفوذ انگلیسیها در خلیج فارس بیشتر شد و زمام امورخلیج فارس و دریای عمان به دست آنها افتاد و جنرال کنسول در بوشهر مدت بیست سال برهمه خلیج فارس حکمرانی کرد.
در زمان ناصر‌الدین‌شاه ارتش ایران هرات را اشغال کرد وبه دنبال آن حالت جنگی بین ایران وفرانسه و انگلیس به وجود آمد. به دنبال این مسئلهناوگان انگلیس در خلیج فارسی مرکب از هشت کشتی جنگی و تعدادی ناوگان بخاری و بادیبه ایران حمله کردند وجزیره خارک را متصرف شدند. پنج روز پس از آن قوای انگلیسی در حوالی بوشهر در خاک ایران پیادهشدند و شروع به پیشروی به سوی برازجان کردند. قوای ایران برازجان را تخلیه وعقب‌نشینی کرده بود. بنابراین قوای انگلیس انبار اسلحه و مهمات برازجان را منفجرکرد و سپس به بوشهر بازگشت. سرانجام در نبردی که در نهم ژانویه هزار و هشت‌صدوپنجاه و هفت میلادی در خوشاب بین ایران و انگلیس رخ داد، انگلیسیها موفق شدند سپاهایران را شکست دهند. بیش از جنگ اول جهانی بار دیگر دولت انگلیس منطقه بوشهر را موردتجاوز قرار داد .
در سال هزارونهصدوسیزده میلادی جنگ سختی بین نیروی انگلیس ودلیران دلواری در گرفت. در جریان این جنگ رئیس علی دلواری و مردم تنگستان و دشتستاننقش برجسته‌ای ایفا کردند. رئیس علی دلواری از مشروطه خواهان بنام جنوب ایران بودکه در سال هزار و دویست و نودو نه هجری قمری در روستای دلوار تنگستان دیده به جهانگشود. در بیست و پنج سالگی به صفوف مبارزین مشروطه‌خواه جنوب ایران پیوستو همکاری نزدیکی را با محافل انقلابی و عناصر مشروطه طلب ایران شروع کرد. باکودتای ضد انقلابی لیاخوف روسی علیه مشروطه‌خواهان در هزار و سی‌صدو بیست و شش هجریقمری و بمباران مجلس شورای ملی و استقرار دیکتاتوری محمدعلی شاه قاجار، رئیس علی بههمراه سیدمرتضی علم‌الهدی اهرمی به مبارزه علیه استبداد صغیر پرداخت. در سال هزار وسیصد و بیست و هفت هجری قمری با کمک تفنگچی های تنگستانی،بوشهر را از عناصر مستبد وابسته به دربار محمدعلی شاه پاک کرد و اداره گمرک وانتظامات و دیگر ادارات را تسخیر کرد. این کار دلیران تنگستان بر انگلیسیها کهاداره گمرک را در اجاره داشتند گران آمد وآنان برای تضعیف مشروطه‌خواهان و استمرارسلطه بر حیات اقتصادی و سیاسی جنوب ایران به جنگ با دلیران تنگستانی پرداختند و دراین راه از دیگر خوانین جنوب ایران یاری جستند. جنگ بین رئیس علی و دلیران تنگستان از یک طرف و انگلیسیها و خوانینمتحد آنان از سوی دیگر به طور متوالی و پراکنده تا شوال هزار و سی‌صدو سی‌و سه ه. قادامه یافت و انگلیسیها نتوانستند بر رئیس علی و یارانش تفوق یابند. تا این که درگیر و دار حمله انگلیسیها به بوشهر در شب بیست و سهشوال هزار و سیصد وسی‌وسه ه. ق (سوم سپتامبر هزار و نهصد و پانزده میلادی) هنگامیکه رئیسعلی در محلی به نام «تنگک صفر» قصد شبیخون به قوای انگلیسیها را داشت، ازپشت مورد هدف گلوله یکی از همراهان خائن قرار گرفت و در دم به شهادت رسید. ویهنگام شهادت حدود سی و چهار سال داشت. مبارزات رئیس علی دلواری برگ زرین دیگری درتاریخ مقاومت دلیر مردان ایران در مبارزه با استعمار است.
.: Weblog Themes By Pichak :.
