مند خورموج(خلتک)

آواز خوانان بوشهر

گروهی از کنیزکان سیاه پوست نقش مطرب را در بوشهر ایفاء میکردند.آنها را برای مجلس آرایی به عروسی ها دعوت میکردند.طبل و زنگ وسایل موسیقی آنها بوده.آنان معمولا دایره وار مینشستند و آواز میخواندند و گاهی هم به طور دسته جمعی از شهری به شهری سفر میکردند و به خانه های اعیان دعوت مشدند و مزدی هم میگرفتند.

عده ای از غلامان سیاه نیز بوده اند که طبل و شیپور میزدند و آواز های دسته جمعی میخواندند.در روزهای عزاداری این گروه داخل مردم معمولی میشوند و سینه زنی میکنند.با صدای بلند گریه می کنندو به این نحو شرکت خود را در عزا به ثبوت می رساندند.

بزله خوانی

که هم در عزا و هم در جشن ها اجراء میشود.بزله به صورت دسته جمعی است یک نفر میخواند و بقیه در حالیکه دست میزنند به او جواب می دهند.بزله خوانی با "صلی علی النبی یا هو" شروع میشود که به دیگران آمادگی میدهد.

شروه خوانی

که با قدمتی نه چندان طولانی به دوره شاعرانی چون فایز دشتی و مفتون بر میگردد. شروه ریشه در رنج های مردم این خطه دارد در آواز دشتی خوانده میشود.بسیار موسیقی زییبایست به اعتقاد من یک موسیقی منحصر به فرد به شمار می آید.

نوحه خوانی

یکی از سرودهای رایج و اصیل منطقه بوشهر است که از اهمیت خاصی بر خوردار است.نوحه خوانی همراه با اشعار مذهبی در ایام سوگواری به اجراء در می آید.

بیت خوانی

شکل دیگری از موسیقی محلی بوشهر است که در عزا و عروسی اجراء می شوند.اما اجراء این موسیقی اختصاص به جوانان دارد.بیت خوانی ویژه مراسم عزا بیت وارونه است و بیت خوانی مراسم عروسی بیت معمولی یا شاد است.

چاووش خوانی

که در دستگاه چهارگاه اجراء میشوند وه به هنگام سفر به ویژه سفر حج و زیارت میخوانند.

جنگ نامه یا شاهنامه خوانی

آوازی است که معمولا در شب نشینی ها و گرد همائی های اهل ادب و فرهنگ اجراء میشوند.شاهنامه خوانی توسط یک تک خوان اجراء میشود و همراه جمعی ندارد. بدین ترتیب موسیقی در منطقه بوشهر در کلیه شون زندگی مردم از جشن گرفته تا عزا از کار تا لالایی مادران حضور دارد.ارتباط قوی میان انواع موسیقی و مردم این منطقه به حدی است که در هم خوانی ها وهمسرایی ها یک آمادگی ضمنی طبیعی و غریزی میان اجراء کنندگان دیده می شود.این تا ثیر به گونه ای است که حتی کار بر روی دریا بدون نغمه ها به زبان محلی نیمه تحرک و جنبش لازم را نداشته یا اصولا امکان پذیر نبود.این نغمات نه تنها همگام کار روی دریا بلکه در برخی مواقع دیگر نیز برای جا به جا کردن اشیاء سنگین در روی خشکی برای ایجاد هماهنگی در میان کارگران استفاده میشده است. پژوهشگران ریشه نغمه های شاد این گونه موسیقی را در تاثیرپذیری از سیاهان آفریقایی میدانند که دوره خاص به صورت برده یا کارگر در سواحل جنوب ایران مشغول به کار بوده اند.

نغمه هی کار بر روی دریا عبارتند:

1.نیمه میداف 2.نیمه گرگور 3.نیمه بالا کشیده سنگر یا بادبان(شیرا)

در نیمه میداف از اشعار مفتون و فایز دشتی استفاده میشود و گاهی نیز بعضی اشخاص در قالب شعر طعنه مزند این نوع موسیقی در تهییج احساسات و تقویت نیروی جسمانی تاثیر زیادی دارد.از فرم دیگر موسیقی بوشهر میتوان به "شابلو"  "مولودی "  "چوبی چهار دستماله یا سرپا"  "چوبی بوشهری"  شکی و بندری اشاره کرد. ساز های منطقه عبارتند از "نی انبان"  "نی جفتی"  "نی تکی(نی زنا)" "بوق" "دمام" "سنج"است.