در این مقاله به تکنیک های فیلمبرداری به روایت یک فیلمساز حرفه ای (ادوارد دمیتریک ) خواهم پرداخت و به بررسی نظریات این فیلمساز بزرگ در زمینه شیوه کارش و خارج شدن از کلیشه در تکنیک های فیلمبرداری در ادامه بطور کامل خواهیم پرداخت.
منتقدان و دانشجویان سینما معتقدند ” سینما ابزاری ارتباطی در دست کارگردان است ” این اظهار نظر چندان قابل بحث نیست ، ولی واقعا چه چیز متضمن درستی است ؟
عناصر مطرح در فیلمسازی را می توان در چهار دسته طبقه بندی کرد : داستان ، اجرا ( بازیگری) ، تدوین و تکنیک های فیلمبرداری ،. کارگردان تنها کسی است که به حیطه تک تک این عناصر وارد می شود و بیشترین کنترل را روی آخرین مورد دارد. اگر فیلمساز از صحنه پردازی اطلاعات کاملی نداشته باشد به رغم کیفیت مطلوب سه عنصر اصلی دیگر ، فیلم هایش آثار خوبی به حساب نمی آیند. کار به این سادگی نیست که کارگردان صحنه را بچیند ، جای دوربین را مشخص کند و وقایع را روی فیلم ثبت کند بلکه اگر قصد دارد در کارش به عنوان یک استاد شناخته شود باید خودش را به گرفتن نماهای دور ، عمومی ، دونفره و بسته ( عادی) محدود نکند. کارگردان فقط باید آن ها را درست بشناسد تا بتواند به طور غریزی به کارشان بگیرد . به این ترتیب دیگر مجبور نیست ، مثل بسیاری از کارگردان های ناشی تلاش زیادی بکند تا از پس یک صحنه پردازی ساده بربیاید.
گاهی تجربه مثل سنگ آسیاب روی گردن کارگردان سنگینی می کند . پس از سال ها تکیه روی کتاب های که درباره پرداخت صحنه ها نوشته شده ، استفاده از یک شیوه مطمئن می تواند به شدت وسوسه انگیز باشد اگر کارگردان درباره نحوه برخورد فیزیکی درک متحجری داشته باشد طبعا شیوه قرار دادن دوربینش هم فاقد خلاقیت خواهد بود . او مدام باید به این فکر کند که به چه شکل می تواند بهترین نما را خلق کند ، خلق چنین نمایی به موقعیت و کشش آن نما در فیلم بستگی دارد گاهی یک صحنه پردازی در اول فیلم ، عالی از کار در می آید . ولی اگر همان صحنه پردازی در جای دیگر فیلم ،حتی در نقطه اوج آن به کار برود دیگر آن ارزش اولیه را ندارد. با این که آگاهی دقیق از روش های آماده کردن صحنه مساله مهمی است ولی باز هم خلاقیت کارگردان بزرگترین امتیاز او محسوب می شود. فقط با همین خلاقیت است که کارگردان در سبک فیلمسازی خود اعتبار کسب می کند.
از زمان ورود صدا به سینما همیشه در مورد برتری نسبی تمرین های پیش از تولید ( به شیوه تئاتری) در مقابل تمرین های سر صحنه – درست پیش از فیلمبرداری – بحث بوده ، تا به حال از هر دو شیوه استفاده شده ولی فیلمسازان بیشتر به دنبال شیوه دوم بوده اند ، تمرین های تمام و کمال معمولا باب طبع فیلمسازانی بوده که از تئاتر به سینما آمده اند. این شیوه هم برای آن ها آشنا بوده و هم این فرصت را برایشان فراهم کرده تا نتیجه نهایی را درهمان ابتدای کار ببینند. کارگردانی که برای فیلمسازی تربیت شده ، یاد گرفته در حالی که روی فیلمنامه کار می کند تمام فیلم را در ذهنش مجسم کند . به این ترتیب دیگر ذهنیت اصلی کارگردان شکل گرفته و مزیت چنین کاری هم این است که دست خود را برای ایجاد تغییرات احتمالی در حین فیلمبرداری باز می گذارد و در نتیجه فیلم سر زندگی بیشتری دارد . با تمرین دقیق قالب اصلی فیلم شکل می گیرد وقتی تولید اصلی آغاز می شود در برابر تغیرات مقاومت می کند . به خصوص وقتی هم یک برنامه زمانبندی شده برای فیلم در نظر گرفتند و هم مشکلات کار فشار می آورد.
فیلمسازهای اولیه ( نمای معرف ) :
فیلمسازهای اولیه معمولا هر فصل جدید را با یک ( نمای معرف) آغاز می کردند . که البته گاهی فقط یک بخش کوتاه از آن برداشت ، هنگام تدوین استفاده می شد. اساسا این یک قانون بود که در تدوین یک صحنه ، مسیری از نماهای دور به نماهای نزدیک طی شود . حتی بعضی فیلمساز های امروزی هم هنوز پیرو این قانون هستند . اگر پرداخت خوب و تاثیرگذار باشد ، می توان از یک نمای دور به نمای نزدیک قطع کرد و یا بلعکس . در یکی از فیلم های هر فصل تازه با یک نمای نزدیک آغاز می شد و پس زمینه فقط در صورتی دیده می شد که بازیگر به آن سمت می رفت . من هیچ وقت سعی نکردم درباره چیدن صحنه در فیلم هایم توضیح بدهم با این حال در نقدی در تایم به خصوص به طراحی تاثیر گذارم و کاربرد صحنه پردازی در فیلم ، اشاره شده بود.
آیا استفاده از نمای دور ( نمای معرف ) ننیجه بخش است ؟
به این نتیجه رسیده ام که استفاده از نمای معرف –بجز در یک مورد خاص – تلف کردن وقت و پول است اگر در مورد یک نما یا صحنه طراحی شده مطمئن نباشم . آن وقت نمای معرف می گیریم . با این کار می توانم نما را در کلیتش تماشا کنم تا بتوانم جاهایی را که شک دارم مشخص کنم . به این ترتیب فرصت دارم تا افکارم را جمع و جور کنم و اصلاحات صحنه پردازی لازم را انجام بدهم در واقع گزارش تولید به من این اطمینان را می دهد که روی فیلمبرداری کار کنم تا این که روی آن فکر کنم این کار در طول فیلمبرداری روی آن دسته از مدیران اجرایی تاثیر می گذارد که معتقدند فکر کردن امری غیر ضروری است و تنها باعث افزایش هزینه ها می شود.
قصد ندارم با این توضیحات ثابت کنم استفاده از نمای دور کار بیهوده ای است ، بلکه در مقابل معتقدم استفاده هوشمندانه از آن امتیاز بزرگی محسوب می شود ولی اغلب ( به خصوص در فیلم تلویزونی این استفاده منحصر شده به نماهای معرف و به این ترتیب فقط نیمی از قابلیت آن به کار گرفته شده وقتی از هر نما درست استفاده بشود می تواند تاثیر احساسی داستان را افزایش بدهد
انواع تکنیک‌هاى فیلمبردارى
فیلمبردارى مانند دیگر حرفه‌ها و هنرها تکنیک‌ها و فنونى دارد که هرکسى که مى‌خواهد این کار را انجام دهد باید به این فنون و تکنیک‌ها آگاهى داشته باشد. این تکنیک‌ها عبارتند از:
فیلمبردارى معمولى
بیشتر فیلمبرداریها با استفاده از این تکنیک صورت مى گیرد.در این نوع از فیلمبردارى حرکات حالت عادى را داشته و دوربین به همان صورت فیلمبردارى مى کند که چشمان ما صحنه ها را مى بیند. اکثر فیلم هاى آموزشى نیز به همین صورت تهیه مى شوند.
فیلمبردارى براى نمایش آهسته
همان‌طورى که مورد بحث قرار گرفت، سرعت فیلم در پروژکتورها و دوربین‌هاى فیلمبردارى در حالت معمولى 24 فریم در ثانیه است. حال چنانچه حرکت فیلم در پروژکتور و دوربین هردو یکسان باشد، حرکت از حالت طبیعى و معمولى خود برخوردار است ولى اگر فیلمبردارى را با سرعت بیشترى انجام دهیم مثلاً سرعت حرکت فیلم را در دوربین معادل 64 فریم در ثانیه درنظر بگیریم ولى آن را با سرعتى معادل 24 فریم در ثانیه که همان سرعت معمولى است نمایش دهیم، نوع حرکت حاصله حرکتى است آهسته‌تر از حد معمول و متعارف آن. با استفاده از این تکنیک مى‌توان حرکت سریع اجزاى ماشین‌ها و دستگاه‌هاى مختلف را بصورت آرام و قابل رؤیتى در کلاس نمایش داد.
فیلمبردارى با فاصله زمانى
استفاده از این تکنیک، نمایش و حرکات بى‌نهایت آرام را میسّر مى‌سازد. چنانچه از صحنه‌اى با سرعت آهسته نظیر یک یا چند فریم در ثانیه فیلمبردارى نموده و آن را با سرعتى عادى نمایش دهیم، حرکت موردنظر بخوبى قابل رؤیت مى‌شود. مثال بسیار بارزى در این مورد مى‌تواند بازشدن تدریجى و آرام غنچه گلها در طبیعت باشد. نمونه‌هاى دیگرى از این قبیل را در صنعت و دیگر زمینه‌هاى علمى و فنى مى‌توان یافت.
تکنیک نقاشى‌هاى متحرک
به‌طور کلى استفاده از نقاشى‌هاى متحرک و کارتون‌ها، گذشته از جنبه سرگرمى و تفریحى آنها در مواقعى که نمایش عقاید، اصول و فرضیه‌هایى که جنبه ذهنى دارند صورت مى‌گیرد. با استفاده از این تکنیک، ابتدا ایده‌ها و یا آنچه را که نمایش آن موردنظر است بصورت نقاشى تهیه کرده سپس از نقاشى بصور تک‌فریم و یا بیشتر فیلمبردار مى‌کنند.
اعضای گروه فیلمبرداری
یک گروه فیلمبرداری میتواند به ترتیب شامل این افراد باشد:
-
گروه فنی (ممکن است تا 10 نفر یا بیشتر هم برسند)
وظیفه دستیار اول فیلمبردار این است که شرایط را برای حضور فیلمبردار آماده کند. این شرایط، آماده‌سازی دوربین فیلمبرداری، مدیریت دستیار دوم، دستیار نور و گروه فنی برای چیدمان نور و وسایل حرکتی را شامل میشود.
شرح وظایف
دستیار فیلمبردار در سه حوزه فعالیت دارد:
-
تهیه مقدمات
-
زمان فیلمبرداری
-
زمان پس از فیلمبرداری
تهیه مقدمات
دستیار فیلمبردار پیش از آغاز فیلمبرداری موظف است ابزار مختلف فیلمبرداری نظیر دوربین فیلمبرداری، لنزها، فیلترها، کابل‌ها، باتری‌ها و... را بازبینی کند و از درست کارکردن هر یک مطمئن شود. دستیار فیلمبردار باید تشخیص بدهد که برای هر روز کاری با توجه به برنامه فیلمبرداری و تعداد برداشت‌ها و طول احتمالی برداشت‌ها به چه تعداد کاست نیاز است. کاست‌ها پیش از شروع فیلمبرداری آماده می‌شوند. همچنین او باید به تعداد لازم باتری شارژ شده همراه داشته باشد. دستیار فیلمبردار باتجربه با توجه به شرایط کاری و نوع فیلم پیش‌بینی می‌کند که به چه ابزاری ممکن است سر صحنه فیلمبرداری نیاز باشد و آنها را از پیش آماده می‌کند.
زمان فیلمبرداری
در روز فیلمبرداری، دستیار فیلمبردار بر اساس دستور کارگردان و مدیر فیلمبرداری دوربین را در جای مناسب خود مستقر می‌کند. کابل‌های منبع نیرو، مانیتور و... را وصل می‌کند. از آنجا که کابل‌های بسیاری ابزارهای فیلمبرداری را به هم وصل می‌کنند، لازم است همه آنها به شکل مرتبی قرار بگیرند تا کار کردن ممکن شود. این کار از وظایف دستیار فیلمبردار است.
به هنگام تمرین، دستیار فیلمبردار محل قرار گرفتن بازیگران را علامت‌گذاری می‌کند و فاصله آنها را در هر لحظه تا دوربین می‌سنجد. اعداد بدست آمده را با برچسب‌های کوچک روی لنز دوربین علامت می‌زند تا هنگام ضبط وضوح تصویر همواره حفظ شود.
دستیار فیلمبردار باید همیشه مراقب تمیز بودن لنز و فیلترهایی که روی لنز قرار می‌گیرند باشد. گرد و خاک و آشغال‌های ریزی که ممکن است به لنز بچسبند، در تصویری که گرفته میشود تأثیرگذارند.
زمان پس از فیلمبرداری
پس از اتمام فیلمبرداری، دستیار فیلمبردار تمام وسایل را جمع می‌کند و مرتب و پاکیزه در جای خود قرار می‌دهد.
پیگیری ارسال فیلم‌ها به لابراتوار و چاپ فیلم، به همراه گزارش‌ها و توضیحات لازم، نیز از وظایف دستیار فیلمبردار است.
مهم ترین و پر کاربرد ترین صافی های تصحیح نور
صافی تنظیم نور ( Light – Balancing Filter )
این صافی ، معمولا دارای هاله ای از نور عنابی یا آبی رنگ است. صافی تنظیم نور تغییرات اندکی در دمای نور صادره از موضوع ایجاد می کند تا با مشخصات فیلم خام ، جور دربیاید. به این ترتیب این صافی منابع نوری با دماهای مختلف را برای استفاده تنظیم می کند.
صافی چگالی خنثی ( Neutral Density )
این نوع صافی ، خاکستری رنگ است و بدون آنکه کیفیت رنگ یا وضوح تصویر را کم کند ، از میزان نور ورودی به دوربین می کاهد. چنین صافی هایی به این جهت به کار می آیند که ، بتوان بدون کوچک کردن دیافراگم دوربین ، نور ورودی را کاهش داد و حتی دیافراگم را بازتر کرد.
چون صافی چگالی خنثی موجب کاهش نور می شود ، گاهی اوقات از آن در هنگام روز ، جهت ایجاد حالت شب استفاده می شود. همچنین از آنجا که با استفاده از این فیلتر ، می توان دیافراگم را باز کرد و دیافراگم باز موجب کاهش عمق میدان می شود ، بعضی مواقع از این فیلتر برای کم کردن پرسپکتیو استفاده می شود.
صافی تضاد ( Contrast Filter )
این صافی ، عمدتا در فیلم های سیاه و سفید به کار می رود و نقش آن تفکیک این دو رنگ و ارائه رنگی خاکستری ، در حد فاصل آنهاست. برای مثال صافی قرمز ، رنگ مکمل خود یعنی سبز را حذف می کند و در عین حال رنگ خود را به جا می گذارد. در نتیجه آنچه در صحنه رنگ قرمز دارد در تصویر سیاه و سفید ، روشن تر از آنچه در صحنه رنگ سبز دارد ، به نظر می رسد. این صافی برای تیره تر کردن آسمان و ارائه حالتی غبارگونه به آن نیز بسیار مفید است.
هلی شات چیست ؟
به مجموعه نماهای هوایی با اسم بین المللی هلیشات به نمایه های تصویری که از ارتفاع گرفته میشود اطلاق میگردد. یعنی بسته به نیاز کاربر یا کارفرما از سطح تا ارتفاع مورد نیاز یا فقط در ارتفاع، عکس یا فیلم مورد نظر گرفته شود. که نوع کار می تواند عکسبرداری هوایی یا شات های هوایی شامل فیلمبرداری و تصویربرداری هوایی باشد.
مهمترین بخش در این بین فیلمبرداری هوایی می باشد. یعنی تکنیک فیلمبرداری بصورت نگاتیو که در عین حال سخت ترین و دقیق ترین آن نیز خواهد بود. بدین صورت که سیستم تصویربردار بسته به بالگرد سرنشین دار یا رادیو کنترل با قابلیت حمل دوربینی که میتواند تصاویر را روی نگاتیو ذخیره نماید عهده دار عمل فیلمبرداری هوایی آنهم تحت نظارت مدیر فیلمبرداری و در نهایت کارگردان میباشد. (از اقسام این نوع دوربینها میتوان به ARRIFLEX 235 و ARRIFLEX 535 و ... اشاره نمود.)
در سرزمین ایران در مبحث هلیشات (نماهای هوایی) گروه فتونیکا به عنوان یکی از حرفه ای ترین ها در زمینه های فیلمبرداری هوایی، تصویربرداری هوایی و عکسبرداری هوایی می باشد.
از بخشهای دیگر هلیشات میتوان به تصویربرداری هوایی اشاره نمود. تکنیکی که در آن عمل گرفتن تصاویر با استفاده از دوربینهای دیجیتال مد نظر است؛ که با توجه به تغییر سیستم دوربین ها به دیجیتال در این زمانه به لحاظ کاربردی استفاده بیشتری دارند.
از دیگر اقسام این بخش که به لحاظ کاربردی سابقه بیشتری هم دارد عکسبرداری هوایی شامل عکسهای هوایی معمولی، موزاییکی و پانوراما می باشد.
تکنیک انجام هلیشات با استفاده از پرنده بدون سرنشین چه در فیلمبرداری هوایی و چه در عکاسی و تصویربرداری هوایی مبتنی برچند بخش است:
- اول اینکه دوربین و قاب تصویر هیچگونه ارتعاشی را شامل نباشد.
- دوم اینکه در حین پرواز سیستمها و اجرای پلان شامل تکان در تصویر خواسته و یا ناخواسته نباشد.
- سوم اینکه حرکات دوربین شامل pan (چرخش حول محور عمودی)، Tilt(چرخش حول محور عرضی) و Roll (چرخش حول محور طولی) درست، به موقع و منظم همراه با رعایت اطتانداردهای تصویر باشد.
- چهارم اینکه مهمترین قسمت هلیشات اجرای درست حرکات تصویر همراه با شناخت درست قاب بوده که با رعایت نکات درست تصویر در فیلمبرداری و تصویربرداری هوایی میسر می گردد.
| مطالب قدیمی تر |
.: Weblog Themes By Pichak :.
